Sưu tập - Chia sẻ - Bảo tồn sách Võ Thuật Phi lợi nhuận
Nguyễn Đình
Thế giới kỳ lân thực vẫn tồn tại nhiều bí ẩn với những luật lệ,
huyền thoại, cùng những bài diễn vang danh khắp năm châu...
“Nơi nào có người Hoa là có múa lân”. Câu nói quen thuộc trong
cộng đồng người Hoa cùng loại hình nghệ thuật múa lân hẳn không xa lạ trong đời
sống văn hóa Việt. Nhưng thế giới kỳ lân thực vẫn tồn tại nhiều bí ẩn với những
luật lệ, huyền thoại, cùng những bài diễn vang danh khắp năm châu. Khám phá
nghệ thuật múa lân của cộng đồng người Hoa Chợ Lớn là câu chuyện thú vị chia sẻ
Những bước nhảy dũng mãnh khi lên Mai Hoa Thung, những động tác
đầy hiểm nguy trên ngọn tre cao hơn chục mét, những bước nhảy tươi vui cùng
điệu bộ của hỉ - nộ - ái - ố hay động, tĩnh, kinh, nghi, thụy, tỉnh... của nghệ
thuật múa lân luôn khiến người xem mãn nhãn. Đằng sau vẻ đẹp tinh hoa ấy là
công phu khổ luyện của những người theo nghề.
Du nhập VN theo chân người Hoa vùng Chợ Lớn, nghệ thuật múa lân
phát triển mạnh từ những năm đầu thế kỷ 20, do các võ phái lẫy lừng võ lâm như
Bạch Mi, Thái Lý Phật, Thiếu Lâm Châu Gia, Nga Mi, Võ Đang, Thiếu Lâm Hồng Gia…
mở lò.
Mỗi lò lân lại do một bang hội người Hoa vùng Chợ Lớn đứng ra
tài trợ (thuộc nhóm ngũ bang: Phước Kiến, Quảng Đông, Triều Châu, Hải Nam,
Khách Gia), nhằm phục vụ cộng đồng trong các dịp lễ tết, khai trương, chúc thọ.
Theo quan niệm người Hoa, lân tượng trưng cho sự oai võ, hùng
mạnh, đem lại điềm lành, điềm may mắn. Mỗi con lân mang màu sắc, nét uy nghiêm
khác nhau tượng trưng cho từng nhân vật trong truyện Tam quốc diễn nghĩa gồm
Lưu Bị, Quan Vũ, Trương Phi, Triệu Tử Long và Hoàng Trung, gần đây hình ảnh Gia
Cát Lượng, Mã Siêu, Lữ Bố cũng được đưa vào lân. Ở mỗi thời kỳ phát triển, bộ
môn múa lân vùng Chợ Lớn tồn tại những nguyên tắc, khuôn phép mà người theo
nghề phải tuyệt đối tuân theo.
Lân đụng giang hồ
Chuyện múa lân Chợ Lớn xưa thường khiến dân ngoại đạo tò mò về
thực hư những trận giao tranh khốc liệt giữa các lò lân nhằm giành lãnh địa,
tiền thưởng ở các khu vui chơi nổi tiếng như Đại Thế Giới, Đồng Khánh… hoặc
những va chạm bất chợt trên đường khi các đoàn lân xuất động gặp nhau.
Lão võ sư 85 tuổi Khổng Đức Bân (thuộc Bạch Mi phái, hơn 70 năm
tuổi nghề) cho biết những năm 1930 - 1970 một đoàn lân thường chỉ có một đầu
lân, một trống (hai thứ quan trọng nhất), kèm theo là cờ, binh khí và võ sinh
lên đến 20 - 30 người. Mỗi khi lân xuất động, võ sư cùng các võ sinh ưu tú nhất
lò thường theo sát để bảo vệ. Trường hợp hai lò lân đụng nhau, nếu có xích mích
phải giải quyết bằng giao đấu, môn sinh cả hai bên có thể bị thương nhưng trống
và đầu lân phải được bảo toàn. Bên nào bể trống hoặc đầu lân coi như thua, mất
tiếng trên giang hồ, thậm chí phải giải nghệ.
Chuyện lân giành lãnh địa người đời đồn thổi nhiều, chứ các lò
lân khi hoạt động cũng biết trên dưới rõ ràng, cư xử chừng mực với nhau lắm.
Thời tôi diễn, lân đụng chuyện với giang hồ khá thường xuyên. Mỗi khi qua bến
Hàm Tử, bến Chương Dương, bến Trần Văn Kiểu… là sợ nhất vì dễ bị giang hồ khu ổ
chuột phá đám, lén chọi đá, cây vào đoàn lân, nên xảy ra va chạm, đánh nhau
hoài”, ông kể.
Ngoài chuyện thể hiện đẳng cấp về thâm niên trong nghề bằng lân
râu đen - lân râu bạc, trọng lượng chiếc đầu lân cũng là một chi tiết được các
lò lân chú trọng bởi nó thể hiện công phu của người điều khiển. Chợ Lớn từng
ghi nhận kỷ lục về chiếc đầu lân nổi tiếng do võ sư Trạc Túc thuộc Bạch Mi phái
biểu diễn ở những năm 1960 - 1970, nặng đến 30 kg, trong khi đầu lân hiện đại
nhẹ hơn… 10 lần.
Lão võ sư Bân cũng là đồng môn với võ sư Trạc Túc, lý giải: “Đầu
lân những năm 1930 nhẹ nhất cũng phải 10 kg, vì nguyên liệu ngày xưa chủ yếu là
khung tre, bọc giấy xi măng nhiều lớp, thêm hồ keo nên rất nặng, đứa nhỏ 20 -
30 kg đứng lên nhún nhảy thoải mái mà không bị bể. Lý do khác là thời còn đốt
pháo, đầu lân cần gia cố vững chắc để khi múa tết, lân cầm phong pháo trung,
pháo đại, đang nổ rát thì người biểu diễn cũng không hề hấn gì. Nguyên nhân thứ
ba là các lò lân gặp nhau trên đường dễ sinh “đụng lân”, tức hai con lân cùng
múa đối mặt rồi dùng đầu lân đụng mạnh vào nhau. Con nào bể hay sứt càng gãy
gọng trước là đội lân đó bị mất mặt và hết phương tiện diễn”.
Võ và đạo trong nghề lân
Xưa người muốn theo nghề lân phải khổ luyện bộ pháp, quyền pháp,
cước pháp đạt độ tinh thông mới được chuyển sang múa lân. Được cầm đầu lân, đại
diện môn phái thi triển tuyệt chiêu về lân cho mọi người thưởng lãm là vinh dự
cho bản thân.
Võ sư Lưu Kiếm Xương, người tiếp quản lò lân hàng đầu khu Chợ
Lớn hiện nay là Nhơn Nghĩa Đường (cố võ sư Lưu Hào Lương, Chưởng môn Thiếu Lâm
Châu Gia tại VN sáng lập từ 1936), đúc kết: “Sư tôn dạy nghề lân không phải để
diễu võ dương oai, tranh giành địa bàn, gây rối làng lân. Theo nghề trước hết
là học võ thuật để giữ gìn sức khỏe, vận dụng võ thuật vào lân để tạo nên những
bài múa đẹp, và từ đó nâng dần thành môn nghệ thuật”.
Lò lân danh tiếng khác vùng Chợ Lớn là Thắng Nghĩa Đường của võ
phái Thái Lý Phật. Trước khi được sư phụ để mắt và cho luyện múa lân, võ sinh
phải luyện võ miệt mài. Chẳng hạn, tập với mộc nhân, bao cát, túi sỏi để tăng
sức mạnh quyền, cước, chưởng pháp; luyện công phu “thiết chỉ” (ngón tay sắt) ít
là hai năm để đạt khả năng kẹp trái cau giữa hai ngón tay đập xuống mặt bàn đến
khi cau bể; dùng ngón trỏ gõ bể cái tô sành…
Võ sư Huỳnh Chí Dân, Chưởng môn phái Thiếu Lâm Chánh Tông Thái
Lý Phật, phụ trách đoàn lân Thắng Nghĩa Đường, cho biết: “Lân khi xuất động
được coi là đại diện tinh thần của võ phái nên không thể để các võ sinh yếu
nghề biểu diễn. Vì thế, để một võ sinh từ lúc bắt đầu học đến khi thuần thục
trình diễn, cần ít nhất 5 năm khổ luyện”.
Bên cạnh học võ, múa lân, các võ sinh ở Chợ Lớn còn được học
“đạo” riêng của từng võ phái. Võ sinh trong lò lân Thắng Nghĩa Đường thuộc nằm
lòng những bài học đạo cơ bản: “ấu tập lão luyện” (trẻ tập - già luyện), “chí
cần song tiến” (phát huy ý chí và chuyên cần), “tiết sắc” (hạn chế tửu sắc),
“bổ thực” (ăn uống bồi bổ cơ thể)… Nói như võ sư Huỳnh Chí Dân: “Võ dạy về tính
cương nên cần dạy đạo để cân bằng”.
Mỗi lò lân mang một trường phái, phong cách đào luyện, kỷ luật
và nguyên tắc riêng. Tất cả được truyền đời để nghệ thuật múa lân của người Hoa
Chợ Lớn ngày càng phát triển, không chỉ bó hẹp trong cộng đồng, mà nay đã hội
nhập với cả khu vực và quốc tế khi luôn trong nhóm 3 nước đứng đầu các cuộc thi
về múa lân toàn thế giới.
Ảnh :Lò lân Thanh Liên Đường năm 1961 với một đầu lân, một ông
Địa
---------------------------------------------------
Nguyễn Đình
Bắt đầu từ những năm 20 của thế kỉ 19, các vị
lão sư phụ bắt đầu mở võ quán sau đó thành lập đoàn lân theo mỗi võ quán với
mục đích để truyền bá môn võ của họ.
Vào lúc sơ khai, mỗi đoàn lân chỉ có ᴅuy nhất
một con lân đại diện cho võ quán của mình. Người múa đầu lân đòi hỏi phải có
một trình độ võ thuật nhất định mới được phép đại diện võ phái múa lân. Lúc bấy
giờ, các đoàn lân chỉ có ᴅuy nhất một loại múa lân, chứ không phải lân sư rồng
như bây giờ. Mỗi võ đường do những bang hội người Hoa khác nhau thành lập sẽ
múa theo những con vật đặc trưng của bang hội ấy.
Múa Lân Lễ Hội tại Sài Gòn Chợ Lớn năm 1903
Ảnh : Lý Hồ Hoàng Huy
Đơn cử như các đoàn lân do người Quảng Đông mở
ra sẽ chỉ múa lân (Nam Sư) ví dụ như:
- Môn phái Hồng Gia Quyền - Liên Nghĩa Đường
(1923)
- Môn phái Thiếu Lâm Châu Gia - Nhơn Nghĩa
Đường (1935)
- Võ Thuật Nghiên Cứu Sở - Trung Nghĩa Đường
(1945)
- Môn phái Thiếu Lâm Bạch Mi - Tinh Anh Đường
(1954)
Đoàn của người Triều Châu sẽ múa sư тử (Bắc
Sư) có:
- Đông Phương - Đã ngưng hoạt động.
- Thống Nhất
Rồng là đặc trưng của người Phước Kiến với
đoàn Kim Long Phước Kiến, ngoài ra người Phước Kiến tại Bình Dương thì múa con
Hẩu nhưng lại không múa rồng.
Đoàn lân của người Phước Kiến có:
- Môn phái Thái Cực Đường Lang - Trần Minh
(Tinh Nghĩa Đường) (1972)
Kỳ lân sẽ là biểu trưng cho các đoàn lân người
Khách Gia (Hẹ) như:
- Quần Tân Đường – Đã ngưng hoạt động.
- Ninh Giang
Đặc biệt hơn cả có thể kể đến các đoàn lân của
người Hải Nam như:
- Kim Sư Thanh Liên (1952)
- Hải Nam Liên Hữu (1953)
Con vật họ chọn để biểu diễn là con hổ (con
cọp).
Tuy nhiên hiện nay có rất nhiều người không
thích xem múa cọp vì cho rằng không may mắn vào ngày tết (cọp là con vật ăn
thịt người, không nên mời vào nhà) cho nên người Hải Nam đã biến tấu chuyển hóa
hình dáng con cọp thành con lân nhưng không có sừng.
Qua các bức ảnh xưa ,hàng năm vào khoảng tháng chạp âm lịch,
không khí lễ tết đã bắt đầu bao trùm khắp nơi, người người nhà nhà đều bận rộn,
hân hoan chuẩn bị đón tết, mỗi nhà, mỗi hộ đều tất bật ngược xuôi sắm sửa đồ
đạc, trang hoàng lại nhà cửa, có người thì sắm con gà, bán con vịt, nhà thì sơn
sửa phòng ốc, có gia đình thì dán câu đối đỏ, cặp liễn, khắp nơi như cùng hòa
quyện vào không khí tấp nập, náo nhiệt đó nhưng với tâm trạng vô cùng háo hức,
đợi chờ, nhất là tại Chợ Lớn không khí lễ tết kéo dài từ cuối tháng 11 âm lịch
cho đến hết tháng giêng năm sau mới dứt hẳn, vào mỗi dịp tết đến, người Hoa có
những phong tục, tập tục rất đặc trưng, mang phong cách rất riêng và độc đáo,
thí dụ có thể xét đến việc dán câu đối liễn trước cổng nhà hoặc dán giấy đỏ có
đề chữ vàng khắp tường nhà và cả múa lân.
Có năm loại lân sử dụng hình ảnh và màu sắc khác nhau tượng
trưng cho 5 vị danh tướng thời Tam Quốc là Lưu Bị, Quan Vũ, trương Phi, Hoàng Trung
và Triệu Vân.
==================
1. Lân biểu trưng Lưu Bị: nền vàng, lông mày trắng, râu dài và
đen, trên đỉnh đầu có treo “hồng anh” (thông thường sẽ là bông vải đỏ), sau ót
vẽ 3 đồng tiền tượng trưng ý nghĩa “hòa khí hữu thiện”, đuôi 7 màu
2. Lân biểu trưng Quan Vũ: nền đỏ, lông mày đen, râu dài và đen,
mũi xanh lá, sừng tím, sau ót vẽ 2 đồng tiền mang ý nghĩa “trung và nghĩa”,
đuôi đỏ pha xanh lá
3. Lân biểu trưng Trương Phi: nền đen, lông màu đen, râu ngắn và
đen, mũi xanh lục, sừng sắt, mắt đỏ, lỗ tai cụp vào, sau ót vẽ 1 đồng tiền,
đuôi trắng đen, vằn tam giác
4. Lân biểu trưng Hoàng Trung: Nền vàng hoa mai, râu bạc
5. Lân biểu trưng Triệu Vân: nền vàng, lông mày trắng, mũi xanh
lá
=========Ảnh: Lâm An ==========
Ngoài ra, cũng có nơi dùng 5 màu đỏ, đen, trắng, vàng, xanh
dương tượng trưng cho “Ngũ hổ tướng” của nhà Tây Hán vào thời Tam Quốc lần lượt
sẽ là Quan Vũ, Trương Phi, Triệu Vân, Hoàng Trung và Mã Siêu.
Thông thường, 2 con lân đại biểu cho Quan Vũ và Trương Phi sẽ
được sử dụng trong những trường họp 2 lân giao đấu với nhau – sẽ được nói chi
tiết ở phần bên dưới. Ngoài 5 con lân kể trên ra, còn phải nhắc đến Kim sư và
Ngân sư. Lân vàng tượng trưng cho lân đực và lân bạc tượng trưng cho lân cái –
2 loại này thích hợp biểu diễn trong các nơi liên quan đến thương mại nhiều
hơn.
Do ảnh hưởng của chiến tranh thế giới thứ I, các lão tiền bối
tẩu tán khắp nơi nhưng đa phần là chạy sang Hong Kong và các nước trong vùng
Đồng Nam Á, nhưng nhiều nhất vẫn tập trung tại Malaysia, Singapore và Việt Nam,
sau khi ổn định được nơi trú thân trên đất Việt Nam, cộng đồng người Hoa xưa
bắt đầu thành lập các hội quán, trường học, đoàn thể và võ đường, họ thành lập
các đoàn thể để giúp đỡ đồng hương, giới thiệu việc làm cũng như dạy võ cho các
đồng hương có sức khỏe cũng như để phòng thân khi gặp biến cố.
Có năm hội quán lớn được thành lập và duy trì cho đến ngày hôm
nay bao gồm :
*Hội Quán Tuệ Thành của người Quảng Đông
*Hội Quán Nghĩa An của người Triều Châu
*Hội Quán Nhị Phủ của người Phước kiến
*Hội Quán Sùng Chính của người Khách Gia (Hẹ)
*Hội Quán Quỳnh Phủ của người Hải Nam.
Vào những năm thập niên 20 của thế kỷ trước, các vị lão sư phụ
bắt đầu thành lập đoàn lân, mở võ quán. Vào lúc sơ khai, mỗi đoàn lân chỉ có
duy nhất một con lân đại diện cho võ quán của mình. Người múa đầu lân đòi hỏi
phải có một trình độ võ thuật nhất định mới được phép đại diện võ phái múa lân,
thông thường sẽ từ cấp HLV trở lên mới được phép múa. Lúc bấy giờ, các đoàn lân
chỉ có duy nhất một loại múa lân, chứ không phải lân sư rồng như bây giờ. Mỗi
võ đường do những bang hội người Hoa khác nhau thành lập sẽ múa theo những con
vật đặc trưng của bang hội ấy. Đơn cử như các đoàn lân do người Quảng Đông mở
ra sẽ chỉ múa lân (Nam sư) ví dụ như Liên Nghĩa, Nhơn Nghĩa, Thắng Nghĩa,….
Đông Phương của người Triều Châu sẽ múa sư tử (Bắc sư). Rồng là đặc trưng của
người Phước Kiến với đoàn Kim Long Phước Kiến, ngoài ra người Phước Kiến tại
Bình Dương thì múa con Hẩu nhưng lại không múa rồng. Kỳ lân sẽ là biểu trưng cho
các đoàn lân người Khách Gia (Hẹ) như đoàn Quần Tân Đường – Đã ngưng hoạt động.
Đặc biệt hơn cả có thể kể đến các đoàn lân của người Hải Nam như Thanh Liên, Liên Hữu, con vật họ chọn để biểu diễn là con hổ (con cọp). Tuy nhiên , hiện nay có rất nhiều người không thích xem múa cọp vì cho rằng không may mắn vào ngày tết (cọp là con vật ăn thịt người, không nên mời vào nhà) cho nên người Hải Nam đã chuyển hóa hình dáng con cọp thành con lân nhưng không có sừng.
>>> Luật ngầm trong văn hóa múa lân xưa
Trong giai đoạn sơ khai của các đoàn lân người Hoa ở Sài Gòn nói
chung cũng như vùng Q.5 nói riêng, mỗi đoàn lân đều chỉ có duy nhất một con lân
để đi biểu diễn vào các dịp lễ tết. Lúc bấy giờ, yêu cầu múa lân rất chặc chẻ,
bài bản và đặc biệt mỗi bài múa lân diễn trong thời gian rất dài. Một bài múa
lân được xem là tiêu chuẩn sẽ múa khoảng 1 giờ, có bài đặc biệt múa hơn 1 giờ
thậm chí lâu hơn nữa. Hơn nữa, đầu lân khi xưa không nhỏ gọn và nhẹ như hiện
tại, đầu lân xưa rất to, nặng và hết sức cồng kềnh. Do đó yêu cầu người múa
phải có sức khỏe phi thường, cộng thêm thời gian múa dài cũng như đòi hỏi người
múa phải đúng bài bảng cũng như mã bộ vững chắc cho nên đa phần người múa lân
phải từ cấp huấn luyện viên trở lên mới có khả năng đảm nhiệm được. Có nhiều
trường hợp quan trọng, thậm chí là sẽ do sư phụ đứng đầu đoàn lân đó đích thân
biểu diễn.
Ngoài những yếu tố nêu trên ra, một lý do cũng vô cùng quan
trọng là để bảo vệ đầu lân cũng như danh tiếng của đoàn lân đó. Đầu lân và cái
trống là 2 vật biểu trưng cho mồi đoàn lân khi ấy, cho nên người múa đầu lân
cũng như những người đứng xung quanh cái trống đều là những vị sư phụ có võ
nghệ cao cường. khi xưa, xã hội còn loạn lạc, các đoàn lân rất hay gây gỗ đánh
nhau. Mổi khi giáp mặt ngoài đường, 2 đoàn lân sẽ đi song song ngược hướng
nhau. Mỗi vị sư phụ múa đầu lân sẽ kẹp tấm danh thiếp của đoàn lân mình vào
trong miệng con lân rồi 2 bên giao lưu trao đổi danh thiếp bằng cách múa lân.
Sau khi trao đổi danh thiếp qua lại với nhau, nhất định 2 bên phải đi thẳng
không được quay đầu nhìn lại. Động tác quay đầu nhìn lại sẽ mang ý ngầm như là
“Kênh nhau” hoặc mang hàm ý muốn gây hấn.
Một khi cuộc chiến đã xảy ra thì cái đầu lân và trống là 2 vật
được cả 2 bên đặc biệt chú ý đến. Mỗi bên đều sẽ cố sức bảo vệ đầu lân và mặt
trống của mình và ngược lại sẽ tìm kiếm và tìm cách phá hoại lân và trống của
đoàn lân đối địch. Trong suốt cuộc chiến, môn sinh hai phía bị thương vô số,
rất khó phân biệt được bên nào là thắng, còn bên nào là bại. Cho nên trong giới
võ lâm xưa, có một quy luật được xem là luật bất thành văn, khi đội nào bị đối
phương đâm thủng trống cũng như hư hại đầu lân trước thì bị xem là kẻ thua
trận, danh tiếng của đội đó sẽ bị xuống cấp trầm trọng. Thông thường, các vị võ
sư đứng 2 bên trống, tay sẽ cầm cây “Thử Vĩ Côn” – cây có hình dáng giống đuôi
chuột có một đầu lớn ở gốc và nhỏ dần về ngọn. Cũng có võ sư sẽ sử dụng cặp
uyên ương đao (2 cây đao ngắn, nhét 2 bên eo) để bảo hộ trống và lân.
>>> Có 5 điều cấm kỵ khi 2 đoàn lân đi vào thế đối đầu
nhau, bao gồm:
1. Khi 2 con lân đối diện nhau không được đưa chân lên vuốt
sừng. Hành động đó thể hiện sự vô lễ, muốn thị oai và khiêu chiến.
2. Không được đưa chân lên vuốt râu. Hành động vuốt râu tỏ vẻ
trịch thượng, bề trên và kiêu ngạo, xem đối phương thấp hơn mình 1 bậc.
3. Không được có động tác rửa răng (đưa đầu lân ra phía trước và
cuối xuống chân cào qua cào lại). Hành động giống như chuẩn bị mài răng cho sắc
bén để cắn và ăn thịt đối thủ.
4. Không được mở to 1 bên mắt con lân nhưng 1 bên thì nhấp nháy
liên tục thể hiện thái độ cực kỳ khinh thường và xem nhẹ đối phương. Một khi có
hành động như vậy thì cơ hội đánh nhau sẽ rất cao.
5. Không được quay lại tự liếm hoặc cắn đuôi, mang ý nghĩa vô
cùng sĩ nhục và khinh bỉ đối phương. Sau khi hành động này diễn ra chắc chắn sẽ
có một trận đánh nhau quyết liệt.
Thêm một quy luật tuy không nói ra nhưng tất cả những ai muốn
thành lập đoàn lân đều phải làm theo, đó là đoàn lân mới thành lập nhất quyết
không được có lân trắng hoặc râu bạc. Nếu muốn có lân trắng, đoàn lân phải hoạt
động ít nhất liên tục trong 5 năm mới có quyền lên râu bạc. Đến lúc đó, đoàn
lân mới được xem là đoàn lân cũ, lão làng bằng không chỉ được xem là lân mới,
lân trẻ mà thôi. Lân mới khi gặp lân cũ phải lại 3 lại chào lân cũ trước, sau
đó lân cũ cũng sẽ lại 3 lại đáp lễ lại. Đó cũng là một trong những luật ngầm
trong giới võ lâm xưa mà hiện tại đã mai một thậm chí là biến mất.
Theo Lâm An
Nói đến múa Lân - múa Sư - múa Rồng là chúng ta thường sẽ nghĩ
ngay chúng thường xuất hiện vào các dịp Tết - Hội Nguyên Tiêu - hay là các lễ
vía lớn - khai trương khánh thành của các doanh nghiệp vân vân và mây mây ...
Đây là một số hình ảnh mình sưu tầm từ những người bạn bên Đài
Loan - hôm nay là lễ cúng bái Ông Địa bên Đài Loan - người người đi chùa đi đền
cúng bái rất đông ...
Múa Lân - Sư - Rồng không những là nghệ thuật trong dân gian mà
còn là sự tranh tài với nhau giữa các đội múa. Tùy theo không gian rộng hay
hẹp, tùy theo ý nghĩa của dịp lễ hội, đội Lân-Sư-Rồng biểu diễn từng bài, từng
cách múa cho phù hợp. Có thể phối hợp múa lân với Sư, múa Lân với Rồng hoặc
phối hợp cả ba thể loại với nhau.
Trong màn trình diễn múa Lân, Sư, Rồng, không thể thiếu một nhân
vật khá quan trọng thường được gọi là Ông Địa, một người bụng phệ (do độn vải,
nếu không độn thì cần một người béo đóng giả) mặc áo dài, tay cầm quạt mo to
phe phẩy, mang mặt nạ Ông Địa đầu hói tròn mặt cười toe toét đi theo đùa giỡn
với Lân, chọc ghẹo Lân hay đùa giỡn khách xem múa hoặc mua vui cho gia chủ.
Ông Địa được cho là hiện thân của Đức Di Lặc, một vị Phật lúc
nào cũng tươi vui hiền lành và hoan hỉ .
Truyền thuyết Trung Hoa kể rằng Đức Di Lặc đã hóa thân thành
người và chế ngự được một quái vật (con lân) từ dưới biển lên bờ phá hoại. Đức
Di Lặc hóa thân thành người, gọi là ông Địa, lấy cỏ linh chi trên núi cho quái
vật ăn và hàng phục được nó, biến nó thành con thú ăn thực vật. Từ đó, mỗi năm
ông Địa lại dẫn nó xuống núi chúc Tết mọi người, chứng tỏ quái thú đã thành thú
lành, cái ác trở thành cái thiện.
Ông Địa và con lân đi đến đâu là ban phúc tới đó nên nhà nào
cũng hoan hỉ treo rau xanh và giấy đỏ đón chào. Sau này, người có tiền thường
treo giải bằng tiền buộc trong một miếng vải đỏ, treo cùng bắp cải hoặc rau
xanh.
Trong các buổi múa Lân - thường giải thưởng sẽ được treo lên cao
bằng cách treo lên một cây sào dựng đứng lên - Lân phải trèo lên cao lấy bằng
được "thức ăn" này. Tất nhiên, Ông Địa không cùng trèo với Lân mà chỉ
cùng lân múa, phe phẩy chiếc quạt mo to, ru lân ngủ hoặc đánh thức lân dậy.
Cảnh ông Địa vuốt ve lân và lân mơn trớn ông Địa, thể hiện được tình cảm và sự
hòa hợp sâu sắc giữa loài vật và loài người trong một bầu không khí thanh bình,
hoan lạc.
Đám múa lân thường gồm có một người đội chiếc đầu lân bằng giấy
và múa những điệu bộ của con vật này theo nhịp trống. Đầu lân có một đuôi dài
bằng vải màu do một người cầm phất phất theo nhịp múa của lân.
Ngoài ra còn có trống thanh la, não bạt, đèn màu, cờ ngũ sắc, có
người cầm côn đi hộ vệ đầu lân và quan trọng nhất không thể thiếu đó là Ông
Địa. Thường đội lân đánh trống vang xóm và nhà nào có treo thưởng thì đội lân
sẽ đến múa chúc vui, tiền thưởng thường treo trên cao, có khi buộc trên cành
tre cao, đội lân sẽ đôn người lên cho lân há miệng ngoạm lấy (có khi làm thang
là một cột thép dựng đứng để lân leo).
Thường phần thưởng càng lớn thì treo càng cao, đội lân càng có
nghề càng thích phần thưởng treo cao, xem như một thách thức các đội Lân khác,
đồng thời qua đó chứng tỏ tài nghệ của đội để thu hút các gia chủ khác.
Nhưng trong nhà có người già thì phần thưởng lại được treo thấp
dù có giá trị cao, chắc tránh cho lân gặp phải nguy hiểm xem như gia chủ để
phước.
Ông địa phải vào nhà vái chào người già, gia chủ, sau đến giỡn
chơi hoặc làm hề cho trẻ em vui, nếu gia chủ tỏ ý muốn mời thì đoàn lân sẽ vào,
sau khi lân ngậm được tiền, Lân gục đầu cảm tạ thì Ông Địa lại vái chào cảm ơn
gia chủ trước khi đoàn lân qua nhà khác....
Bạn đang xem MÚA LÂN SÀI GÒN - CHỢ LỚN (SƯU TẦM) tại TỦ SÁCH VÕ THUẬT 123 Đừng quên CHIA SẺ BẢN PDF MIỄN PHÍ đến những Bằng Hữu đam mê Võ thuật nếu bài viết có ích !
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét